Faq wat zijn NFT's?

Alles over wat NFT’s zijn en wat ze kunnen vertegenwoordigen. Over rechten en hoe je als maker zelf aan de slag kunt. Waar liggen de kansen en wat zijn de haken en ogen?

De basis

Een Non Fungible Token (NFT) is een digitaal eigendomscertificaat. NFT betekent letterlijk niet vervangbare of inwisselbare token. Oftewel, een uniek object. Deze NFT’s worden gecreëerd en verhandeld op een blockchain, een keten van blokken die bestaan uit opgeslagen transacties. Een blockchain heeft geen eigenaar of autoriteit en gebruikers zijn anoniem. Op een blockchain worden de transacties met cryptovaluta opgeslagen en deze transacties zijn voor iedereen zichtbaar. Een NFT is dus een plek op de blockchain waar iets staat. Je wordt eigenaar van deze link, niet waar deze naar verwijst (in auteursrechtelijke zin).

Een NFT kun je alleen kopen met cryptovaluta. Je hebt hiervoor een digitale ‘wallet’ nodig. Hier worden je cryptovaluta en NFT’s in bewaard.

Wil je je eigen NFT’s maken en verkopen? Dan moet je kiezen op welke blockchain je deze transacties wilt bijhouden en via welk platform je de NFT toegankelijk wilt maken. Er bestaan veel van deze platforms, met name buitenlandse.

De mogelijkheden van NFT's

Een NFT bestaat uit code waarin een ‘smart contract’ is verwerkt. In deze code kunnen digitale toepassingen van de NFT worden verwerkt. Een NFT kan bijvoorbeeld verwijzen naar een digitaal kunstwerk zoals een beeld, foto of video. Deze kan je als koper thuis tentoonstellen via bijvoorbeeld een Token Frame, een lijst waarop je de kunst kunt tonen. Maar daar hoeft het niet bij te blijven. Een NFT kan ook toegang geven tot een concert in de fysieke of digitale wereld (de metaverse). Of denk eens aan het ‘eigenaarschap’ van een lied, waarbij je een deel van de royalties ontvangt. Nog meer voorbeelden? Wat dacht je van een stukje van de visuals die gebruikt werden tijdens een concert. Of kleding of sneakers voor je 3D-avatar in de metaverse.

Daarnaast heb je ook nog generative art tokens, deze genereren op verzoek een nieuwe NFT op basis van code en vaak artificiële intelligentie. Cross-overs naar de fysieke wereld kunnen ook: Een NFT die toegang geeft tot een exclusief gedeelte van een club bijvoorbeeld. Of een digitaal kunstwerk als NFT die je eenmalig kunt inruilen voor een fysieke variant, zoals ‘The Currency’ van Damien Hirst.

Waarde
Een NFT kan een bepaalde waarde vertegenwoordigen, omdat wij er als mensen een waarde aan geven. De NFT zelf is in feite niets waard. NFT’s worden ook gezien als een risicovol product, omdat het niet gelinkt is aan iets dat waardevast is, zoals goud, zilver of een beursindex. De waarde fluctueert op basis van marktbewegingen, economische trends en bijvoorbeeld sociale media (wat is trending?). Dit kan tot op zekere hoogte vergeleken worden met de waardebepaling van kunst in het algemeen, waarbij ook de waarde die wij er als mens aan geven, een belangrijke rol speelt.

Zelf aan de slag

NFT's bieden veel ruimte voor creativiteit en bijzondere (digitale) toepassingen. Daarnaast trekken NFT's een nieuw (jonger) publiek, hebben NFT’s een potentieel groot bereik en een goed in te bedden volgrecht, waarmee royalties (auteursrechtvergoedingen) goed zijn geregeld. NFT’s maak je (in de meeste gevallen) met het doel deze te verkopen. Dat geeft dezelfde uitdaging als op de traditionele, fysieke kunstmarkt. Een verkoopstrategie en een doordacht marketingplan kunnen je helpen meer succes te boeken. Ook je netwerk kan veel betekenen bij het opbouwen van een (merk)naam. In het Stappenplan NFT’s maken gaan we hier dieper op in.

Auteursrechten
Bij de verkoop van een NFT is er geen automatische overdracht van het intellectueel eigendomsrecht. Tenzij dit wordt opgenomen in het ‘smart contract’. Dit betekent dat je als maker eigenaar blijft van datgene wat je als NFT verkoopt. Het betekent ook dat je dit nog kunt vermenigvuldigen (met steeds een kleine variatie, want een NFT is nooit exact hetzelfde) of op een andere manier kunt gebruiken.

Gebruiksrechten en exploitatierechten worden ook niet automatisch overgedragen bij verkoop. Tenzij dit vermeld wordt in het ‘smart contract’. Wil de verkoper dit wel overdragen, dan moet deze natuurlijk wel in het bezit zijn van deze rechten. Check dit altijd goed als je een NFT met dergelijke rechten wilt kopen, want hier wordt makkelijk mee gefraudeerd.

Royalties, of rechten, over toekomstige verkopen van je eigen NFT kun je in het zogenaamde ‘smart contract’ verwerken. Denk aan bijvoorbeeld een percentage van 5% tot 10% over toekomstige verkopen. Hierdoor is het ‘volgrecht’, dat onderdeel is van het auteursrecht, goed geregeld.

Direct naar:

Auteursrecht

De kritiek

Misschien heb je het al gemerkt: de een is jubelend enthousiast en de ander zeer kritisch. Waar komt die kritiek vandaan en waar is deze op gebaseerd?

  • Waarschuwingen vanuit de Rijksoverheid
    Handelen in cryptovaluta is door de Rijksoverheid als zeer risicovol bestempeld, omdat je token (cryptomunt of NFT) morgen twee keer zoveel waard kan zijn of helemaal niets meer. De rijksoverheid waarschuwt ook voor digitale bankrovers. Hackers halen wallets leeg of partijen cryptomunten verdwijnen. Daarnaast heb je op deze markt geen wettelijke garantie, zoals het depositogarantiestelsel dat het geld op onze Nederlandse bankrekening veiligstelt. Er is ook nog onvoldoende toezicht op deze markt. Er wordt in Europees verband gewerkt aan regulering, maar er is nu nog weinig wetgeving.
     
  • Misbruik van bestaand auteursrecht  
    Er is geen controle op het eigendom van wat ‘getokeniseerd’ (het creëren van een NFT) wordt. Omdat je op de blockchain anoniem zoveel wallets kunt aanmaken als je wilt, is misbruik makkelijk.
     
  • Geen zekerheid of verzekering
    Een fysiek kunstwerk kun je verzekeren voor schade door bijvoorbeeld brand of diefstal, NFT’s niet. Ook de politie kan bij diefstal weinig voor je betekenen. Daarnaast laten de huidige ‘smart contracts’ nog vaak veel open. Beloftes kunnen makkelijk niet worden nagekomen of verdraaid, want blockchain kent geen centrale autoriteit.
     
  • Problemen bij het omzetten van je cryptovaluta naar giraal geld
    In de praktijk kan het omwisselen van de cryptovaluta (die je verdiend hebt met NFT-verkoop) naar giraal geld worden geweigerd. Dit heeft te maken met de huidige wetgeving, of eigenlijk, het gebrek daaraan.

In de download Aandachtspunten NFT’s gaan we dieper in op bovenstaande punten.

Erfgoedspecialist Rosemarie Kramer, in 2022 afgestudeerd aan de Reinwardt Academie, onderzocht wat de waarde van NFT’s kunnen zijn voor musea. Ze gebruikte 'Op de museale weegschaal', een methodiek ontwikkeld door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed om de museale waarde van werken te bepalen. Een criterium dat vragen opriep, was het criterium ‘toestand’. Zitten er bijvoorbeeld verschillen in de toestand van digitaal materiaal en hoe bepaal en verwerk je dit bij de waardering? Waar wordt naar gekeken en wat wordt gewaardeerd? Lees hier meer over haar bevindingen.