Kennisdossier ‘Cultuur en dementie’

In dit kennisdossier lees je hoe kunst en cultuur van grote waarde kunnen zijn bij de preventie van dementie en tijdens het ziekteproces.
Bijgewerkt op:
Gepubliceerd:
Deel dit artikel
Zowel het actief als passief deelnemen aan kunst en cultuur heeft positieve effecten op mensen met dementie. Het draagt onder andere bij aan zingeving, zelfvertrouwen, beleving en contact. In dit kennisdossier lees je meer over de positieve effecten van cultuurparticipatie op mensen met dementie. Daarnaast vind je hier praktijkvoorbeelden en tips voor cultuurprofessionals en zorg en/of welzijnsprofessionals.

Nederland telt ruim 290.000 mensen met dementie (bron: VZinfo, 2022). De verwachting is dat door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking dit aantal in 2040 ruim een half miljoen is. De groei van het aantal mensen met dementie is een maatschappelijk probleem én een individuele opgave.

Hoogste ziektelast

Maatschappelijk betekent het dat de druk op de zorg toeneemt: dementie is de aandoening met de meeste sterfte en de hoogste ziektelast. Individueel betekent het dat mensen met dementie en hun naasten moeten (leren) omgaan met de gevolgen van de ziekte, nu zij langer thuis blijven wonen en op elkaar aangewezen zijn.

Op deze pagina vind je:

  • Meer informatie over de effecten van kunst en cultuur. Uit onderzoek is gebleken dat deelnemen aan kunst- en cultuuractiviteiten een positief effect heeft op mensen met dementie.
  • Tips voor cultuurprofessionals en zorg- en welzijnsprofessionals: hoe zet je cultuurparticipatie in voor mensen met dementie? Waar begin je?
  • Voorbeelden van eerdere projecten uit de projectenmonitor van Programma Cultuurparticipatie. Doe inspiratie op en leer van de ervaringen van andere professionals!
  • Een overzicht van handige websites en organisaties die je verder kunnen helpen.

    Cultuur en preventie

    Voor dementie is nog geen medicijn en de ziekte is helaas nog niet te voorkomen. Wel zijn er bepaalde risicofactoren bekend, zoals erfelijke factoren en bepaalde leefstijlgewoonten. Een actief brein verkleint de kans op dementie. Het is goed om je hersenen te blijven prikkelen, door afwisseling van activiteiten en door veel verschillende dingen te doen, zoals bijvoorbeeld tekenen, schilderen of muziek maken.

    Voldoende bewegen en het actief houden van de hersenen spelen een rol bij gezond leven. Bij beweging kun je naast wandelen en fietsen ook aan dansen denken.

    Cultuur en dementie

    Kunst en cultuur leveren een positieve bijdrage leveren aan het leven van mensen met dementie, omdat ze bijdragen aan zingeving, zelfvertrouwen, beleving en contact. Kunst, met name muziek, spreekt diepere gevoelslagen en herinneringen aan bij mensen met dementie. Het reactiveert en geeft hen een grote geluksbeleving.

    Dans, tekenen en schilderen zijn kunstvormen die mensen met dementie nog lang kunnen doen. De sociale interactie en het daarbij behorende plezier zorgen voor minder stress en meer levenslust.

    Vond je dit artikel interessant?

    Gemiddelde 4.5 / 5. totaal 11

    Reageer (je reactie verschijnt na goedkeuring, vanwege spam)

    Reacties (3)
    Jan van Dongen 21-02-2022

    Ons project RAAK! richt zich op deze doelgroep. Goede verspreiding van informatie over het effect en hoe je zo'n project opzet is heel belangrijk. We hebben er een beperkt budget voor. Zijn er misschien onderdelen waar jullie graag materiaal over zouden willen hebben? In ieder geval zouden wij het graag delen met LKCA en anderen

    reageer
    Ingrid Smit 23-02-2022

    Dank voor je reactie. Ik neem contact met je op

    reageer
    Evelien MAsselink, Erfgoedhuis ZH 02-11-2021

    ben je bekend met de handleiding voor cultuurprofessionals die mensen met dementie en hun begeleiders over de vloer krijgen? Zie deze site:
    https://museumconsulenten.nl/publiek-en-presentatie/toegankelijkheid/
    en dan doorscrollen naar:

    Spullen die harten vullen
    Toolbox voor betekenisvolle activiteiten rondom culturele collecties voor mensen met dementie. Deze handleiding is geschreven voor culturele instellingen die programmering willen aanbieden voor mensen die leven met dementie. De handleiding onderstreept het belang van speciale aandacht voor deze doelgroep en biedt algemene richtlijnen met een aantal werkvormen, waarmee programmering kan worden vormgegeven. De handleiding bestaat uit twee delen. Deel I bevat praktische tips over de omgang met mensen met dementie bij een bezoek. Deel II gaat in op het belang van betekenisvolle activiteiten voor mensen die leven met dementie.

    Toolbox voor betekenisvolle activiteiten rondom culturele collecties voor mensen met dementie. Deze handleiding is geschreven voor culturele instellingen die programmering willen aanbieden voor mensen die leven met dementie. De handleiding onderstreept het belang van speciale aandacht voor deze doelgroep en biedt algemene richtlijnen met een aantal werkvormen, waarmee programmering kan worden vormgegeven. De handleiding bestaat uit twee delen. Deel I bevat praktische tips over de omgang met mensen met dementie bij een bezoek. Deel II gaat in op het belang van betekenisvolle activiteiten voor mensen die leven met dementie.

    Algemene Handleiding dementieprogrammering

    Erfgoedhuis Zuid-Holland, 2018

    reageer
    Ingrid Smit 03-11-2021

    Dag Evelien,
    dank voor je tip en doorverwijzing naar jullie handleiding. Ik ga hem lezen, en kijken waar ik hem kan opnemen in het dossier.

    reageer
    gijs@gijswanders.nl 27-09-2021

    Bezoek onze expositie Gezichten van Dementie, met geschilderde portretten van mensen met dementie (2.40 meter hoog) en korte gefilmde portretten van hun dierbare mantelzorgers. Tijdens tentoonstellingen in musea, kerken en andere publieke gebouwen zijn er geregeld rondleidingen voor mensen met dementie en themabijeenkomsten waarbij ze vertellen hoe ze omgaan met de ingrijpende veranderingen in hun leven, inspirerend voor lotgenoten. Gezichten van Dementie is een project van kunstschilder Herman van Hoogdalem en filmmaker Gijs Wanders. Voor meer info: www.hermanvanhoogdalem.nl
    www.gijswanders.nl

    reageer
    Ingrid Smit 05-10-2021

    Dag Gijs,

    dank voor je reactie en je tip voor jullie expositie. Mooie aanvulling op dit dossier en fijn te lezen dat de expositie nog steeds te zien is op verschillende plekken.

    reageer
    Praat verder over dit onderwerp met deze expert(s):
    Ingrid Smit
    Ingrid Smit
    Functie: Specialist Cultuurparticipatie
    Expertise: cultuurparticipatie,zorg en welzijn
    ingridsmit@lkca.nl
    030 711 51 17
    Bekijk alle experts
    Bijgewerkt op:
    Gepubliceerd:
    Deel dit artikel