Sociale veiligheid

Het is belangrijk dat je er met en voor elkaar voor zorgt dat iedereen zich veilig voelt op de werkvloer. Daar is ook wet- en regelgeving voor. Gaat het toch mis? Dan zijn er verschillende manieren om dat aan te kaarten. Laat je goed informeren over wat in jouw situatie de beste stappen zijn.

Machtsverhoudingen

In iedere werksituatie zijn verschillende machtsverhoudingen van toepassing. Als deze heel ongelijk zijn dan kán dat grensoverschrijdend gedrag in de hand werken. Het is goed om je daarvan bewust te zijn, zodat je dit kan herkennen en ingrijpen. Castingdirecteuren, curatoren, programmeurs, maar bijvoorbeeld ook docenten in het kunstonderwijs, fungeren als poortwachter. Zij selecteren uit een groot aanbod van talent. Dat zorgt al snel voor ongelijke machtsverhoudingen. Daar komt bij dat er vaak met zelfstandigen of korte arbeidscontracten gewerkt wordt. Deze werkonzekerheid maakt het lastiger om misstanden te melden. Verder is fysiek contact in de podiumkunst en film soms onderdeel van het werk. Sociale veiligheid verdient daarom extra aandacht.

Wet- en regelgeving

Vanwege het recht op gelijke behandeling en de bescherming tegen intimidatie, discriminatie en seksueel geweld heeft Nederland regelgeving opgesteld in verschillende wetboeken: in het Wetboek van Strafrecht, het Burgerlijk Wetboek en het Bestuursrecht. Het fundament wordt gevormd door het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en Artikel 1 van de Nederlandse Grondwet: het discriminatieverbod en het gelijkheidsbeginsel.

Inhoudelijk is dit uitgewerkt in onder andere de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet), diverse artikelen in het strafrecht en wetgeving op het gebied van gelijke behandeling. Deze regelgeving geldt voor zowel werkgevers, -nemers en zelfstandigen.

In de Arbowet gaat het over het voorkomen of beperken van ‘psychosociale arbeidsbelasting’. Psychosociale arbeidsbelasting is stress of niet goed functioneren dat veroorzaakt wordt door bijvoorbeeld pesten, agressie, geweld, discriminatie en/of seksuele intimidatie op de werkvloer.

Beleid

Organisaties zijn verplicht om goed voor hun personeel te zorgen. Dat betekent dat er beleid moet zijn om pesten, geweld, discriminatie, agressie en seksuele intimidatie te voorkomen. Denk dan bijvoorbeeld aan het opstellen van een gedragscode, een klachtenregeling en het aanstellen van een vertrouwenspersoon. Preventie is erg belangrijk, maar een gedragscode helpt alleen als deze wordt nageleefd. Trainingen voor alle medewerkers of bijscholing van leidinggevenden kunnen daarbij helpen.

Heb je zelf personeel in dienst of werk je intensief met andere zelfstandigen samen, onderzoek dan wat jij kan of moet doen. Informeer bij je branchevereniging, sla je cao erop na of kijk in de Arbowet. Daarnaast worden in de culturele sector onder andere de Fair Practice Code en de Code Diversiteit & Inclusie gehanteerd. Hierin staan gewenste omgangsvormen, richtlijnen en vele tips.

Informatie, advies en begeleiding

Wat kun je doen als je je niet veilig voelt of als je rechten worden geschonden? Er zijn vele paden te bewandelen, zelfs meerdere tegelijk of na elkaar. Het is belangrijk dat je weet welke opties je hebt en dat er gratis hulp is voor informatie, advies en begeleiding.

Interne afhandeling
Je kunt contact opnemen met de vertrouwenspersoon binnen je organisatie of een klacht indienen via de klachtenregeling. Je kunt ook eens opzoeken wat de cao van je organisatie over klachtafhandeling meldt. Mocht je niet tevreden zijn met de afhandeling van je klacht, dan kun je daar vaak tegen in beroep gaan via je branchevereniging.

College voor de Rechten van de Mens
Als je een klacht hebt kun je ook zelf een oordeel aanvragen bij het College voor de Rechten van de Mens. Je kunt hier een verzoek indienen om je situatie te beoordelen. Dit is gratis. Ook als beleidsmaker, werk- of opdrachtgever kun je bij deze organisatie veel informatie inwinnen.

Meldpunten
Als je naar een meldpunt stapt (zoals Mores of Meldpunt discriminatie) kijken zij samen met jou of je klacht onder het strafrecht of burgerlijk recht valt en helpen ze je met het eventueel indienen van een verzoek bij het College voor de Rechten van de Mens. Je kunt een meldpunt ook vragen om met je mee te denken.