Filmdistributie

Drie partijen spelen een hoofdrol in de filmdistributie: filmproducenten, distributeurs en bioscoopexploitanten. De producent is verantwoordelijk voor het aanbod; de distributeur zorgt voor de verspreiding en bijbehorende marketing; de bioscoopexploitant brengt de film op het doek.

Distributeurs

Er zijn verschillende manieren om een voltooide film bij het publiek te brengen. Hierbij kan de producent samenwerken met meerdere partijen. Zo wordt er bij uitzending op televisie samengewerkt met een omroep. Om de film in de bioscoop uit te brengen, zoekt de producent meestal een geschikte distributeur. Deze koopt de uitbrengrechten van de film in een bepaalde regio en draagt daarmee vaak bij aan de financiering en totstandkoming van de film.

Distributeurs werken altijd in een nationale markt. In Nederland vind je zowel majors als independents. De majors, die het grootste gedeelte van de Nederlandse markt in handen hebben, zijn vaak dochterondernemingen van, of hebben nauwe banden met, de grootste filmstudio’s in Hollywood. Zij brengen vaak de grote Hollywoodproducties uit in Nederland. In de praktijk zie je dat de majors bijna altijd grote filmstudio’s zijn die twee delen van de driedelige keten (productie, distributie, exploitatie) in handen hebben. De independents richten zich over het algemeen op films die door onafhankelijke producenten zijn gemaakt. Maar in principe kan elke distributeur proberen de rechten te verkrijgen, als deze beschikbaar zijn.

De eerste stap in een samenwerking tussen een producent en een distributeur is een LOI (Letter of Intent). Dat is een formele samenwerkingsgarantie waarmee de producent vertrouwen opwekt bij geldschieters. Zo’n samenwerkingsverband kan in elke fase getekend worden, zelfs wanneer de film nog in ontwikkeling is. De samenwerking kan verder bestendigd worden middels een Deal Memo, een contractvorm waarin de producent en distributeur afspraken maken over het aantal kopieën, het marketingbudget en de lengte van de licenties. Met een Deal Memo kan de producent bijvoorbeeld een aanvraag doen bij het Filmfonds, en de distributeur kan om een distributiebijdrage vragen.

Releaseplan
In overleg met de producent maakt de distributeur een releaseplan. Hij zet een marketingstrategie uit voor de release van de film en samen met de producent wordt een gunstige releasedatum bepaald. De release van de film kan in de bioscoop zijn, maar ook op televisie, via PayTV, Video On Demand of op dvd en/of blu-ray. De distributeur is ook verantwoordelijk voor de promotie rondom de film en probeert deze onder de aandacht van het beoogde publiek en de pers te brengen.

Sales agents

Een film in het buitenland vertoond krijgen is een ingewikkeld en tijdrovend proces. Hiervoor kan de producent een sales agent zoeken. Een sales agent is de schakel tussen enerzijds de producent die zijn film wil verkopen aan het buitenland en anderzijds de distributeurs, omroepen, streamingdiensten, vliegmaatschappijen en andere kopers in het buitenland. Daarnaast zorgt de sales agent ervoor dat de film onder de aandacht wordt gebracht van de programmeurs van internationale filmfestivals.

De kracht van een sales agent zit ‘m in diens netwerk. Een sales agent heeft partners wereldwijd, waaraan die steeds weer nieuwe content aanbiedt. Deze partners kijken de aangeboden film en beslissen dan of deze past bij hun platform of dienst. Mocht dit het geval zijn, dan wordt er een licentieovereenkomst opgesteld. Hierin staan afspraken over in welk gebied de film vertoond mag worden, voor welke periode en hoe de opbrengsten over de diverse partijen verdeeld worden. Dat laatste noem je de ‘waterfall’. Deze kan door alle betrokken partijen en belangen vrij complex in elkaar zitten.

De exploitant

De exploitant is de laatste schakel van de filmdistributie. Exploitanten zijn filmtheaters, bioscopen, online platforms en mediazenders. Een filmprogrammeur overweegt of een film wordt opgenomen in de programmering. Daarbij worden scherpe keuzes gemaakt, die voor een groot deel afhangen van welk type filmaanbieder een filmexploitatiebedrijf wil zijn. Zo heb je filmhuizen die vooral kunstfilms vertonen, bioscopen die voor de grote blockbusters gaan en filmaanbieders die daar tussenin zitten. Het is daarom belangrijk dat een distributeur de filmprogrammeurs goed kent, zodat alleen de films worden aangedragen die passen bij de profilering van het filmhuis.

Investeringen terugverdienen

Uiteindelijk is het de bedoeling dat alle partijen door de kaartverkoop wat van hun investeringen terugzien. Zo heeft de sales agent investeringen gedaan om de film bij internationale partners en filmfestivals onder de aandacht te brengen en de distributeur heeft promotiekosten gemaakt om de film bij het nationale publiek onder de aandacht te krijgen. Vaak investeren sales agents en distributeurs ook nog in de film zelf: dat noem je een Minimum Guarantee.