Prijzen, prijsvragen en aanbestedingen

Prijzen, prijsvragen en aanbestedingen lijken inhoudelijk veel op elkaar. Prijzen zijn gericht op de waardering van het oeuvre van een architect, maar ze kunnen ook gericht zijn op de ontwikkeling van een (startende) architect. Meedoen aan een prijsvraag of aanbesteding kan goed zijn voor de ontwikkeling van een architect om verschillende redenen, maar het is ook duur, een berg werk en bovendien loop jij of het bureau het risico niet te winnen. Er zijn bureaus die om de laatste redenen een ‘no prijsvragen policy’ hanteren.

Het verschil tussen een prijsvraag en een aanbesteding heeft onder andere te maken met wat de opdrachtgever zoekt: een architect, een architect met een ontwerp of alleen een ontwerp. Een prijsvraag is vaak gericht op het ontwerp. Bij een aanbesteding zoekt de aanbestedende partij, bijvoorbeeld een woningcorporatie, een CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) of de rijksoverheid, naar een architect met ontwerp.

Een prijsvraag of aanbesteding kan over meerdere rondes gehouden worden waarbij eerst enkele ontwerpen of kandidaten geselecteerd worden voor de volgende ronde. Het gebeurt soms ook dat een prijsvraag of aanbesteding niet openbaar is, en dat kandidaten uitgenodigd worden om mee te doen aan een competitie. Meestal is een prijsvraag onbetaald, soms kent een aanbesteding een vergoeding of honorarium.

Actueel overzicht
Actuele prijsvragen zijn te vinden op Archined. Aan de lopende prijsvragen kun je goed zien wat de actuele thema's zijn in architectuur, landschapsarchitectuur en stedenbouw.

Europan
In een samenwerkingsverband van zo'n 20 Europese landen organiseert Europan prijsvragen op het gebied van architectuur en stedenbouw. Jonge en veelbelovende architecten kunnen aan de hand van een gemeenschappelijk thema ideeën aandragen voor vernieuwingen op het gebied van architectuur en met name woningbouw. Europan ondersteunt de prijswinnende architecten bij het verwerven van hun (vaak) eerste ontwerpopdracht. De prijsvraag staat open voor architecten uit heel Europa die jonger zijn dan 40 en (in Nederland) ingeschreven zijn bij het architectenregister. 

Prix de Rome
Oudste en grootste aanmoedigingsprijs voor architecten (tot 35 jaar) in Nederland. De jury van de prijs selecteert naar aanleiding van voordrachten door scouts en eigen inzendingen een aantal genomineerden. Deze maken vervolgens als onderdeel van de prijsvraag in een paar maanden nieuw werk met een werkbudget en onder begeleiding van een coach, op basis waarvan de jury uiteindelijk de prijzen toekent. De uiteindelijke winnaar krijgt €40.000 en een werkperiode in Rome. De prijs wordt eens in de vier jaar uitgereikt.

EO Wijersprijsvraag
De Eo Wijersprijsvraag is een openbare ideeënprijsvraag in twee ronden in meerdere studieregio’s. De focus ligt op steden en landschappen.
 

Abe Bonnemaprijs voor Jonge Architecten
Tweejaarlijkse prijs voor jonge architecten - onder de veertig jaar - die in de afgelopen twee jaar een project hebben opgeleverd dat naar het oordeel van een onafhankelijke, deskundige jury een prestatie is van uitzonderlijke, hoogwaardige architectonische kwaliteit, die toekomstige generaties inspireert en tot voorbeeld strekt. De prijs wordt sinds 2014 in de even jaren uitgereikt en bestaat uit een geldbedrag van €20.000.

Archiprix Nederland
Aanstormend talent wordt vaak voor het eerst door Archiprix gepresenteerd. Voor deze prijs selecteren Nederlandse ontwerpopleidingen ieder jaar hun beste studentenplannen. Uitgangspunt is de verwachting dat het talent van de deelnemers een verrijking zal zijn voor de beroepspraktijk. Het schaalniveau, de behandelde problematiek en de wijze van presenteren kan per plan variëren. Een jury beoordeelt de ingezonden plannen en kent de prijzen en eervolle vermeldingen toe.

Archiprix International
Ontwerpopleidingen over de hele wereld kunnen hun beste afstudeerders voordragen voor de Archiprix International. Het doel van de prijs is het stimuleren van de introductie van beginnende, getalenteerde ontwerpers in de professionele wereld. Het is een initiatief van de Nederlandse hogescholen van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur in Delft, Eindhoven, Wageningen, Amsterdam, Arnhem, Groningen, Maastricht, Rotterdam en Tilburg.

Next Step Award
Het Next Step Program vestigt de aandacht op jong Europees talent en de rol van de architectuur voor de toekomst van de stad.Het programma biedt een podium aan emerging toptalent onder de architecten te bieden, vestigt de aandacht op de kracht van de architectuur en reikt de Next Step Award uit. De prijs bestaat uit een opdracht en €10.000.

BNA Beste Gebouw van het Jaar
BNA Beste Gebouw van het Jaar maakt de meerwaarde van Architectuur zichtbaar. Gebouwen met meerwaarde voor omgeving, gebruiker en maatschappij vallen in de prijzen. BNA leden, en alle andere binnen- en buitenlandse architectenbureaus, kunnen zich inschrijven in vier verschillende categorieën.

Abe Bonnema Architectuurprijs
Tweejaarlijkse prijs voor de architect van een gebouw dat in de afgelopen twee jaar in Nederland is opgeleverd en dat naar het oordeel van een onafhankelijke, deskundige jury een prestatie is van uitzonderlijke, hoogwaardige architectonische kwaliteit, toekomstige generaties inspireert en tot voorbeeld strekt. De prijs bestaat uit een geldbedrag van €50.000.

De Gouden Piramide
Tweejaarlijkse rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap in de architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur, infrastructuur en ruimtelijke ordening. De prijs bestaat uit een speciaal ontworpen trofee, €75.000 en eeuwige roem.

Arc Awards
De Arc Awards worden georganiseerd door het vakblad de Architect. Er zijn verschillende categorieën waarop kan worden ingeschreven.

Architectenweb awards
Jaarlijks reikt ArchitectenWeb verschillende awards uit in verschillende categorieën, waaronder die voor Architect van het jaar.

Ammodo Architecture Awards
Ammodo Architecture promoot en ondersteunt wereldwijd sociaal en ecologisch verantwoorde architectuur. Ze bieden verschillende jaarlijkse prijzen in drie categorieën, waaronder financiële ondersteuning voor nieuwe projecten of initiatieven.

Dit zijn prijzen voor stedenbouwkundigen en (landschaps)architecten die gedurende hun carrière een grote bijdrage hebben geleverd aan de gebouwde omgeving en het vakgebied.

BNA Kubus
De BNA Kubus is een onderscheiding die sinds 1965 wordt uitgereikt door de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus aan een persoon of instelling als blijk van waardering voor een bijzondere verdienste voor de architectuur in Nederland. Het is de oudste Nederlandse oeuvreprijs in de architectuur.

De Grote Maaskantprijs
Tweejaarlijkse prijs voor één of meerdere personen die zich in bijzondere mate hebben onderscheiden op het terrein van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur door publicistische, onderwijs- en/of onderzoeksactiviteiten. De prijs wordt sinds 1978 in de even jaren uitgereikt en bestaat uit een geldbedrag van €25.000 en een oorkonde.

Pritzker Architecture Prize
Internationale oeuvreprijs uitgereikt door de Hyatt Foundation aan een levende architect die een significante bijdrage heeft geleverd aan de mensheid en gebouwde omgeving. 

Diverse regionale architectuurcentra en gemeentes organiseren activiteiten en prijzen. De bekendste prijzen zijn, onder andere:

Amsterdamse Architectuurprijs (AAP)
De prijs vestigt ieder jaar de aandacht op het beste deel van de bouwproductie binnen de Amsterdamse gemeentegrenzen. Met de Amsterdamse Architectuurprijs wil Arcam het publieke debat over de Amsterdamse architectuur stimuleren.

Haarlem Lieven de Key Penning
De penning is vernoemd naar de eerste Haarlemse stadsbouwmeester, Lieven de Key en wordt door de gemeente Haarlem jaarlijks uitgereikt aan een persoon of organisatie die zich verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van monumentenzorg, architectuur of stedenbouw.

Rietveldprijs
De stichting Rietveldprijs reikt elke twee jaar een prijs uit aan de ontwerper die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de kwaliteit van de gebouwde omgeving in de stad Utrecht.

Architectuurprijs Nijmegen
Met de prijs wil Architectuurcentrum Nijmegen de kwaliteit van architectuur in Nijmegen bevorderen, goed opdrachtgeverschap stimuleren en architectuur bij een breed publiek onder de aandacht brengen.

Rijnlandse Architectuur prijs
De Rijnlandse Architectuur Prijs is een tweejaarlijkse prijs voor het beste gebouw uit de regio. RAP071 kent zowel een jury- als een publieksprijs.

Hilversumse Architectuur Prijs
De Hilversumse Architectuurprijs is een onderscheiding die eens in de twee jaar door de gelijknamige stichting (HAP) wordt toegekend aan ontwerpers van bouwwerken die in de afgelopen twee jaar zijn opgeleverd of waarvan een ingrijpende verbouwing tot een succesvol nieuw gebruik heeft geleid.

Tilburg Architectuurprijs
De Tilburg Architectuurprijs is de prijs voor het beste bouwwerk in de gemeente Tilburg. In 2024 werd de prijs voor het eerst uitgereikt. Nu keert de prijs tweejaarlijks terug.

Dirk Roosenburgprijs Eindhoven
De Dirk Roosenburgprijs is de prijs voor ruimtelijke kwaliteit van het College van B&W van de gemeente Eindhoven. Deze wordt tweejaarlijks toegekend aan een, binnen de grenzen van de gemeente Eindhoven, opgeleverd project. Genomineerd worden zowel architectonische projecten (gebouwen) als ruimtelijk-landschappelijke projecten (parken en infrastructuur).