Prijzen, prijsvragen en aanbestedingen
Prijzen, prijsvragen en aanbestedingen kunnen van cruciaal belang zijn voor de ontwikkeling van de praktijk van de architect. Prijsvragen en aanbestedingen worden uitgeschreven door opdrachtgevers om architecten en ontwerpers te selecteren voor specifieke projecten.
Op deze pagina
Extra
Inleidend
Prijzen, prijsvragen en aanbestedingen lijken inhoudelijk veel op elkaar. Prijzen zijn gericht op de waardering van het oeuvre van een architect, maar ze kunnen ook gericht zijn op de ontwikkeling van een (startende) architect. Meedoen aan een prijsvraag of aanbesteding kan goed zijn voor de ontwikkeling van een architect om verschillende redenen, maar het is ook duur, een berg werk en bovendien loop jij of het bureau het risico niet te winnen. Er zijn bureaus die om de laatste redenen een ‘no prijsvragen policy’ hanteren.
Het verschil tussen een prijsvraag en een aanbesteding heeft onder andere te maken met wat de opdrachtgever zoekt: een architect, een architect met een ontwerp of alleen een ontwerp. Een prijsvraag is vaak gericht op het ontwerp. Bij een aanbesteding zoekt de aanbestedende partij, bijvoorbeeld een woningcorporatie, een CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) of de rijksoverheid, naar een architect met ontwerp.
Een prijsvraag of aanbesteding kan over meerdere rondes gehouden worden waarbij eerst enkele ontwerpen of kandidaten geselecteerd worden voor de volgende ronde. Het gebeurt soms ook dat een prijsvraag of aanbesteding niet openbaar is, en dat kandidaten uitgenodigd worden om mee te doen aan een competitie. Meestal is een prijsvraag onbetaald, soms kent een aanbesteding een vergoeding of honorarium.
Actueel overzicht
Actuele prijsvragen zijn te vinden op Archined. Aan de lopende prijsvragen kun je goed zien wat de actuele thema's zijn in architectuur, landschapsarchitectuur en stedenbouw.
Prijsvragen
Europan
In een samenwerkingsverband van zo'n 20 Europese landen organiseert Europan om het jaar prijsvragen op het gebied van architectuur en stedenbouw. Jonge en veelbelovende architecten kunnen aan de hand van een gemeenschappelijk thema ideeën aandragen voor vernieuwingen op het gebied van architectuur en met name woningbouw. Europan ondersteunt de prijswinnende architecten bij het verwerven van hun vaak eerste ontwerpopdracht. De prijsvraag staat open voor architecten uit heel Europa die jonger zijn dan 40 en (in Nederland) ingeschreven zijn bij het architectenregister.
Prix de Rome
Oudste en grootste aanmoedigingsprijs voor architecten (tot 35 jaar) in Nederland. De jury van de prijs selecteert naar aanleiding van voordrachten door scouts en eigen inzendingen een aantal genomineerden. Deze maken vervolgens als onderdeel van de prijsvraag in een paar maanden nieuw werk met een werkbudget en onder begeleiding van een coach, op basis waarvan de jury uiteindelijk de prijzen toekent. De uiteindelijke winnaar krijgt €40.000 en een werkperiode in Rome. De Prix de Rome wordt sinds 2013 georganiseerd door het Mondriaan Fonds. De prijs wordt eens in de vier jaar uitgereikt aan een architect.
Prijzen voor beginnende architecten
Als beginnend architect zijn er verschillende prijzen die je carrière een boost kunnen geven. De belangrijkste zijn:
Abe Bonnemaprijs voor Jonge Architecten
Tweejaarlijkse prijs voor jonge architecten - onder de veertig jaar - die in de afgelopen twee jaar in Nederland een gebouw(tje) hebben opgeleverd dat naar het oordeel van een onafhankelijke, deskundige jury een prestatie is van uitzonderlijke, hoogwaardige architectonische kwaliteit, die toekomstige generaties inspireert en tot voorbeeld strekt. De prijs wordt sinds 2014 in de even jaren uitgereikt en bestaat uit een geldbedrag van €20.000.
Archiprix Nederland
Aanstormend talent wordt vaak voor het eerst door Archiprix gepresenteerd. Voor deze prijs selecteren Nederlandse ontwerpopleidingen ieder jaar hun beste studentenplannen. Uitgangspunt is de verwachting dat het talent van de deelnemers een verrijking zal zijn voor de beroepspraktijk. Het schaalniveau, de behandelde problematiek en de wijze van presenteren kan per plan variëren. Een jury beoordeelt de ingezonden plannen en kent de prijzen en eervolle vermeldingen toe.
Archiprix International
Universiteiten over de hele wereld kunnen hun beste afstudeerders voordragen voor de Archiprix International. Het doel van de prijs is het stimuleren van de introductie van beginnende, getalenteerde ontwerpers in de professionele wereld. Het is een initiatief van de Nederlandse hogescholen van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur in Delft, Eindhoven, Wageningen, Amsterdam, Arnhem, Groningen, Maastricht, Rotterdam en Tilburg.
Next Step Award
Het in 2016 gelanceerde Next Step Program vestigt de aandacht op jong Europees talent en de rol van de architectuur voor de toekomst van de stad.Het programma biedt een podium aan emerging toptalent onder de architecten te bieden, vestigt de aandacht op de kracht van de architectuur en reikt de Next Step Award uit. De prijs bestaat uit een opdracht en €10.000.
Rotterdam-Maaskantprijs voor Jonge Architecten
Zogenaamde ‘jonge prijs’ wordt sinds 1985 in de oneven jaren uitgereikt. Het betreft een aanmoedigingsprijs voor jonge architecten, landschapsarchitecten of stedenbouwers van 35 jaar of jonger, waarbij het architectonisch of stedenbouwkundig werk -studieus of uitgevoerd- voorop staat. De prijs bestaat uit een geldbedrag van €5.000, een oorkonde en subsidie voor een publicatie.
Prijzen voor projecten
Sommige architectuurprijzen zijn gericht op een project dat in een bepaalde periode is gerealiseerd, de belangrijkste zijn:
BNA Gebouw van het jaar
Prijs bedoeld om de culturele en maatschappelijke positie van de architect en de architectuur te versterken. Alleen BNA-leden kunnen zich inschrijven. De prijs wordt uitgereikt in verschillende regio's.
De ‘grote’ Rotterdam-Maaskantprijs
Tweejaarlijkse prijs voor één of meerdere personen die zich in bijzondere mate hebben onderscheiden op het terrein van architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur door publicistische, onderwijs- en/of onderzoeksactiviteiten. De prijs wordt sinds 1978 in de even jaren uitgereikt en bestaat uit een geldbedrag van €25.000, een oorkonde en subsidie voor een publicatie.
Abe Bonnema Architectuurprijs
Tweejaarlijkse prijs voor de architect van een gebouw dat in de afgelopen twee jaar in Nederland is opgeleverd en dat naar het oordeel van een onafhankelijke, deskundige jury een prestatie is van uitzonderlijke, hoogwaardige architectonische kwaliteit, toekomstige generaties inspireert en tot voorbeeld strekt. De prijs wordt sinds 2013 in de oneven jaren uitgereikt en bestaat uit een geldbedrag van €50.000.
De Gouden Piramide
Tweejaarlijkse rijksprijs voor inspirerend opdrachtgeverschap in de architectuur, stedenbouw, landschapsarchitectuur, infrastructuur en ruimtelijke ordening. De Gouden Piramide is een initiatief van de ministeries I&M, OCW en BZK die sinds 2003 wordt uitgereikt. De prijs bestaat uit een speciaal ontworpen trofee, €75.000 en eeuwige roem.
Architectenweb
Organiseert de Architect van het Jaar Prijs. Welke architect, of collectief van architecten, heeft dit jaar de grootste bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de architectuur in Nederland? De prijs bestaat uit een eervolle vermelding en een geldbedrag van €5.000.
Er zijn ook prijzen gerelateerd aan materiaalgebruik. Deze prijzen worden vaak gesponsord of georganiseerd door verenigingen van fabrikanten, de belangrijkste zijn:
Nationale Staalprijs
De Nationale Staalprijs bestaat sinds 1971. Deelnemen is mogelijk met projecten – nieuwbouw, verbouw of renovatie – in Nederland óf in het buitenland die geheel of gedeeltelijk in staal zijn uitgevoerd.
Betonprijs
De tweejaarlijkse Betonprijs richt zich op verantwoorde, toekomstgerichte, waardevolle en/of inspirerende projecten in de betonsector.
VKG Architectuurprijs
De VKG Architectuurprijs is voor een project waarbij in het ontwerp gebruik is gemaakt van de technische, esthetische, praktische en financiële kenmerken van kunststof kozijnen.
Regionale architectuurprijzen
Door het hele land zijn er ook vele regionale architectuurprijzen. In de regio Amsterdam zijn er bijvoorbeeld de volgende twee prijzen:
Amsterdam: Arcam - Gouden AAP
De prijs vestigt ieder jaar de aandacht op het beste deel van de bouwproductie binnen de Amsterdamse gemeentegrenzen. Met de Amsterdamse Architectuurprijs wil Arcam het publieke debat over de Amsterdamse architectuur stimuleren.
Haarlem: Lieven de Key Penning
De penning is vernoemd naar de eerste Haarlemse stadsbouwmeester, Lieven de Key en wordt door de gemeente Haarlem jaarlijks uitgereikt aan een persoon of organisatie die zich verdienstelijk heeft gemaakt op het gebied van monumentenzorg, architectuur of stedenbouw.
Oeuvreprijzen
Daarnaast zijn er oeuvreprijzen voor architecten die gedurende hun carrière een grote bijdrage hebben geleverd aan de gebouwde omgeving en het vakgebied:
BNA Kubus
De BNA Kubus is een onderscheiding die sinds 1965 wordt uitgereikt door de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus aan een persoon of instelling als blijk van waardering voor een bijzondere verdienste voor de architectuur in Nederland. Het is de oudste Nederlandse oeuvreprijs in de architectuur.
Pritzker Architecture Prize
Internationale oeuvreprijs uitgereikt door de Hyatt Foundation aan een levende architect die een significante bijdrage heeft geleverd aan de mensheid en gebouwde omgeving.